Kwas zoledronowy w terapii osteoporozy

Kwas zoledronowy to fosforoorganiczny lek z grupy bisfosfonianów. Stosuje się go w terapii osteoporozy, zarówno u kobiet jak i u mężczyzn. Szczególną grupę pacjentów kwalifikujących się do włączenia leczenia lekiem stanowią kobiety w okresie po menopauzie oraz osoby u których występuje większe ryzyko złamań kości. Stosowany jest również zapobiegawczo powikłaniom złamań kostnych u chorych z procesem nowotworowym oraz w leczeniu przerzutów choroby nowotworowej do kości czy zapobieganiu takim przerzutom.

W badaniach wykazano, że kwas zoledronowy hamuje resorpcję kości – hamuje działanie osteoklastów, a jednocześnie nie wpływa w sposób negatywny na działanie komórek osteoblastycznych, czyli proces tworzenia i mineralizacji kości oraz nie ma wpływu na właściwości mechaniczne tkanki kostnej.

Jak należy się przygotować do terapii?

Pierwszym krokiem jaki każdy chory powinien zrobić to umówić się do lekarza, który zajmuje się leczeniem osteoporozy. Zajmują się tym głównie lekarze reumatolodzy oraz interniści. W kolejnym etapie specjalista skieruje nas na badanie densytometrii i badania laboratoryjne krwi i moczu. Badanie densytometrii to badanie radiologiczne gęstości kości. Przed wdrożeniem terapii z kwasu zoledronowego powinniśmy również wykonać zestaw badań krwi i moczu:

• kreatynina w surowicy z eGFR,
• poziom wapnia całkowitego w surowicy,
• poziom magnezu w surowicy i/lub magnezu w erytrocytach,
• poziom potasu w surowicy,
• poziom fosforu w surowicy,
• poziom witaminy D3 25OH,

oraz przydatne mogą okazać się badania:

• morfologii z rozmazem ręcznym,
• badanie ogólne moczu z osadem.

Następnie lekarz prowadzący naszą chorobę powinien omówić z nami wyniki otrzymanych badań oraz wydać zalecenia do zastosowania leku.

Sam lek podaje się w sposób krótkiej infuzji dożylnej – krótkie wlewu dożylnego, który trwa ok 20-30 minut. Podczas podawania nie powinny wystąpić efekty niepożądane, jednak nie można tego zagwarantować. Pacjent przed zastosowaniem leku oraz po powinien być dobrze nawodniony, ale nie przewodniony. Zaleca się by parę dni przed podaniem dożylnym wypijać ok 2l wody dziennie, jednak pacjenci którzy są przewodnieni – np z obrzękami, zostaną wykluczeni z podania i skierowani ponownie do lekarza.

W dniu podania pacjent powinien zgłosić się do placówki medycznej wraz ze skierowaniem na podanie leku oraz aktualnymi badaniami czynności nerek (badanie kreatyniny w surowicy krwi). Personel medyczny przeprowadza z pacjentem wywiad, zbiera parametry życiowe i ocenia dostarczone wyniki. Następnie zakłada wkłucie i podłącza lek. Sama infuzja jest bezbolesna.

Po zastosowaniu leku minimum raz w miesiącu lub jeśli lekarza zaleci częściej, należy wykonać badania krwi:

• kreatynina w surowicy z eGFR,
• poziom wapnia w surowicy,
• poziom fosforanów w surowicy,
• poziom magnezu w surowicy,
• poziom potasu w surowicy.

Jeśli wyniki odbiegają od zakresów referencyjnych, należy się niezwłocznie udać do lekarza prowadzącego.

Dodatkowo zaleca się stosowanie suplementacji doustnej preparatami wapnia oraz witaminy D3. Pierwsze efekty terapeutyczne uzyskuje się po ok 2-3 miesiącach, a kolejny wlew dożylny powtarza się po roku.

Przeciwwskazania, skutki uboczne oraz interakcje

Głównym przeciwwskazaniem do stosowania leku jest niewydolność nerek. Dlatego tak ważne jest oznaczenie klirensu kreatyniny. Kolejnym przeciwwskazaniem jest nadwrażliwość na substancję aktywną, substancje pomocnicze zawarte w leku oraz inne bisfosfoniany. Ostatni czynnik, który wyklucza kobiety z podania leku to okres karmienia piersią.

Szczególną ostrożność stosują preparat należy zachować u osób z:

• przewodnionych – ryzyko niewydolności krążeniowej,
• hipomagnezemią,
• hipofosfatemią,
• hipo oraz hiperkalcemią,
• lekką niewydolnością nerek,
• niewydolnością wątroby,
• martwicą kości szczęki,
• martwicą innych kości,
• bóle kości i mięśni.

W wyżej wymienionych przypadkach lekarz prowadzący decyduje, czy podanie leku przewyższy osiągnięte korzyści od potencjalnych i możliwych do przewidzenia efektów ubocznych.

Nie stwierdzono istotnych interakcji kwasu zoledronowego z lekami przeciwnowotworowymi, antybiotykami, lekami przeciwbólowymi czy diuretykami. Jednak zaleca się nie łączyć do innymi lekami oraz zachować ostrożność przy stosowaniu antybiotyków z grupy aminoglikozydów, kalcytoniną oraz pętlowymi lekami moczopędnymi. Kwas zoledronowy nie hamuje aktywności enzymów cytochromu P450 w badaniu in vitro oraz w niewielkim stopniu wiążę się z białkami osocza.

Po podaniu leku nie zaleca się prowadzenia pojazdów mechanicznych i używania innych maszyn, ponieważ może powodować senności oraz zawroty głowy, które znacząco wpływają na zdolność obsługi pojazdów i maszyn. Ponadto mogą wystąpić objawy grypopodobne, bóle stawów i mięśni, zmiany w morfologii krwi, bóle głowy, zmiany ciśnienia tętniczego krwi, migotanie przedsionków, nudności czy gorączka. O reakcjach ubocznych należy poinformować lekarza prowadzącego.