Anemia – objawy, diagnozowanie
Niedokrwistość to zmniejszenie stężenia hemoglobiny, hematokrytu i liczby erytrocytów poniżej normy. Następstwem tego stanu jest zmniejszenie zdolności krwi do transportu tlenu, co skutkuje zmniejszeniem natlenowania tkanek.
Jedną z grup najbardziej narażonych na niedokrwistość są kobiety w wieku rozrodczym. Przyczyną anemii może być nadmierna utrata krwi związana z intensywnymi miesięczkami. Anemia często występuje również podczas ciąży.
Kolejnymi grupami ryzyka są osoby starsze oraz chorujące przewlekle, np. na reumatoidalne zapalenie stawów lub inne schorzenia autoimmunologiczne (takie, w których układ odpornościowy atakuje własne komórki i tkanki), choroby nerek, wątroby czy tarczycy, nieswoiste zapalenie jelit oraz na nowotwory. Do grupy ryzyka wlicza się również osoby chorujące na anoreksję i bulimię, czyli zaburzenia odżywiania. Jednak również nieodpowiednio dobrana dieta uboga w żelazo, witaminę B12 i kwas foliowy może doprowadzić do rozwoju anemii. Niektóre typy anemii mogą być u nas kwestią genów, są dziedziczne.
Są dwie główne przyczyny zmniejszenia liczby czerwonych krwinek:
- utrata erytrocytów wskutek krwawienia lub hemolizy, czyli rozpadu, krwinek
- zmniejszenie lub zaburzenie tworzenia krwinek w szpiku.
Wyróżnia się wiele podtypów anemii:
- niedokrwistość pokrwotoczna, która powstaje w wyniku dużej lub przewlekłej utraty krwi
- niedokrwistość syderoblastyczna związana z zaburzeniami w powstawaniu hemu – składnika hemoglobiny
- niedokrwistość hemolityczna związana z nieprawidłowym rozpadem erytrocytów (jej przykładem jest anemia sierpowata)
- niedokrwistość aplastyczna związana z niewydolnością szpiku kostnego
- niedokrwistość Chorób przewlekłych
- niedokrwistość z niedoboru żelaza
- niedokrwistość megaloblastyczna związana z zaburzeniami w syntezie DNA w komórkach układu krwiotwórczego (jej przykładem jest niedokrwistość z niedoboru witaminy B 12 i niedokrwistość z niedoboru kwasu foliowego).
Objawy anemii
Objawy anemii nie są specyficzne i zależą m.in. od jej rodzaju, ciężkości czy leżącego u jej podłoża problemu zdrowotnego. Istnieją jednak pewne objawy, które są wspólne dla wielu typów niedokrwistości.
Objawy charakterystyczne dla każdego rodzaju niedokrwistości to:
- osłabienie i łatwa męczliwość
- zmniejszenie koncentracji i uwagi
- bladość skóry i błon śluzowych
- ból i zawroty głowy
- tachykardia, duszność
Podstawowym badaniem diagnostycznym jest morfologia krwi. Najważniejsze dla niedokrwistości parametry morfologii to:
RBC – liczba krwinek czerwonych
Hb – hemoglobina (jest to Białko zawarte w erytrocytach, którego głównym zadaniem jest przenoszenie tlenu; odpowiada ona za czerwoną barwę krwi)
Ht – hematokryt (stosunek komórek krwi do całej jej objętości)
MCV – średnia objętość erytrocytu
MCH – średnia zawartość hemoglobiny w erytrocycie
Jeśli wystąpią jakiekolwiek nieprawidłowości w morfologii krwi, wówczas należy zbadać poziom:
- ferrytyny
- żelaza,
- witaminy B12
- kwasu foliowego
- transferryny
Wczesne rozpoznanie anemii i wdrożenie odpowiedniego leczenia pozwala na uniknięcie rozwoju choroby i związanych z nią powikłań. Leczenie anemii jest bardzo zróżnicowana i zależy od jej przyczyny oraz ciężkości. Niedokrwistość z niedoboru żelaza leczona jest dietą i suplementacją tego pierwiastka. Jeżeli powodem anemii jest niedobór witaminy B12 czy kwasu foliowego, konieczna jest ich suplementacja doustna lub dożylna, która jest znacznie skuteczniejsza. Niezbędne jest także wprowadzenie diety bogatej w mięso, ryby, zielone warzywa liściaste i strączkowe.
Profilaktyka anemii to w szczególności prawidłowa dieta, a także szybkie diagnozowanie ewentualnych problemów z przewodem pokarmowym lub drogami rodnymi u kobiet. Warto, aby każdy przynajmniej raz do roku wykonywał badania diagnostyczne.
Autor: Pielęgniarka Klaudia Przybysz